Anlaşmalı Boşanma

Anlaşmalı Boşanma Protokolü ve Dava Süreci

Anlaşmalı boşanma protokolü 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinde yazılı “evlilik birliğinin sarsılması” başlıklı boşanma sebebi olarak gösterilmiştir. Anlaşmalı boşanma ise evlilikleri en az bir yıl süren evli çiftlerin anlaşmalı boşanma protokolü çerçevesinde anlaştıkları hususlarla boşanmasını ifade etmektedir.

Anlaşmalı boşanma protokolü asgari seviyede boşanmanın mali sonuçları ile varsa ergen olmayan çocukların durumu hakkında bir düzenleme içermesi gereken belge niteliğindedir. Anlaşmalı boşanma protokolü boşanma dava dilekçesine ek olarak eklenerek mahkemeye verilmelidir. Boşanma davası dilekçesinde ise eşlerin TMK Md. 166 kapsamında evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı, bu kapsamda anlaşmalı boşanma protokolünde yazılı şartlarla eşlerin evlilik birliğini sona erdirmek istediği açık ve net ifadelerle yazılmalıdır.

Anlaşmalı Boşanma Koşulları Nelerdir?

Anlaşmalı boşanma koşulları TMK’nun 166. maddesinde sayılmıştır. Bu koşullar şunlardır;

  • Evlilik birliğinin en az bir sene sürmüş olması
  • Eşlerin ortak iradeleriyle hazırladıkları anlaşmalı boşanma protokolü
  • Davanın açılması için boşanma dava dilekçesi
  • Eşlerin duruşmada bizzat bulunarak boşanma iradelerini açıklamaları
  • Çocukların boşanmadan sonraki durumlarının protokolde düzenlenmesi
  • Anlaşmalı boşanmanın getireceği mali sonuçların protokolde düzenlenmesi

Bu koşulları şu şekilde detaylandırabiliriz.

Evlilik birliğinin en az bir sene sürmüş olması; bu koşul kanunun 166. maddesinin 3. fıkrasında şart olarak belirlenmiştir. Eşler ancak evlilikleri en az bir sene sürmüş ise anlaşmalı boşanma davası açabilirler.  Bir seneden önce boşanma davası açılmışsa eşlerin bu davaları usulü sebeplerden dolayı reddedilir.

Eşlerin ortak iradeleriyle hazırladıkları anlaşmalı boşanma protokolü; bu koşul da kanunda düzenlenen bir koşuldur. Anlaşmalı boşanma protokolü olmadan boşanma davası açılamaz. Aksi durumda dava reddedilecektir.

Davanın açılması için gereken boşanma dava dilekçesi; bu koşul davanın açılması için gereken ön koşullardandır. Dava dilekçesi olmadan dava açılamayacağı için eşlerin durumlarını özetleyen ve talep sonucu olan bir dava dilekçesi hazırlanmalıdır.

Eşlerin duruşmadaki boşanma iradeleri; bu koşul eşlerin boşanma kararının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı konusunda mahkeme hâkimi tarafından ölçülmesi gereken bir koşuldur. Eşlerin boşanma iradelerinin gerçek bir irade beyanına dayanıp dayanmadığı konusunda mahkeme hakiminde bir kanaat oluşması gerekmektedir. Eşlerin birinin ya da her ikisinin de boşanma konusunda iradeleri saptanamadığı taktirde anlaşmalı boşanma talebi mahkeme tarafından reddedilecektir.

Çocukların durumu hakkında yapılacak düzenleme; bu koşul boşanma protokolünde yazılması gereken zorunlu koşullardan biridir. Eşler varsa müşterek çocuklarının velayeti konusunda bir anlaşma yapmak zorundadır. Eşler ortak velayeti seçebilecekleri gibi çocuğun velayetinin bir eşte kalmasını da kararlaştırabilirler. Fakat önemle belirtmek gerekir ki; çocuğun durumu hakkında yapılan düzenleme hâkimi doğrudan bağlamaz. Hâkim çocuğun üstün menfaatini gözetmek zorundadır. Bu sebeple velayete ilişkin yapılan düzenlemenin dışına çıkarak farklı bir karar verebilir. Örneğin eşler anlaşmalı boşanma protokolünde çocuğun velayetinin ortak olacağını kararlaştırmalarına rağmen bu düzenleme mahkeme tarafından değiştirilerek çocuğun velayetinin annede ya da babada kalmasına karar verebilir.

Çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş, velayet kendisinde olan eşe çocuk için iştirak nafakası ödemek zorundadır. Bu iştirak nafakası çocuğun ergin olacağı yaşa erişmesine kadar devam edecektir. Çocuk erginliğe ulaştığında yani 18 yaşını doldurduğunda iştirak nafakası kendiliğinden sona erecektir.

Boşanmanın mali sonuçları hakkında yapılacak düzenleme; bu koşul da anlaşmalı boşanma protokolü ile düzenlenmesi gereken zorunlu koşullardan birisidir. Mali sonuçlardan anlaşılması gereken; eşlerin maddi ve manevi tazminat ile nafaka taleplerine ilişkindir. Eşlerin tazminat ve nafaka talepleri olmasa dahi olmadığını anlaşmalı boşanma protokolü muhteviyatında belirtmeleri gerekmektedir. Aksi halde anlaşmalı boşanma davası reddedilebilir.

Anlaşmalı Boşanmada Hâkimin Takdir Yetkisi

Anlaşmalı boşanma davalarında hâkim tarafların ikrarları ile bağlı değildir. Hâkim, evlilik birliğinin temelinden sarsılıp sarsılmadığı gerçeğini araştırmakla yükümlüdür. Eşlerin evlilik birliğinin devamının eşlerin ve çocukların menfaatine olmadığı kanaatine varırsa boşanmaya karar verilir. Ayrıca mahkeme hâkimi taraflarca hazırlanan anlaşmalı boşanma protokolü muhteviyatında yazılı tüm hususları değiştirme yetkisine de sahiptir. Eşler, hâkim tarafından yapılan değişiklikleri kabul ettiği takdirde boşanma bu suretle de gerçekleşebilir. Aksi halde anlaşmalı boşanma davası reddedilebilir.

Örneğin boşanmayla birlikte yoksulluğa düşecek olan eş her ne kadar boşanma protokolünde nafaka talebinde bulunmadığını belirtmişse de hâkim yoksulluğa düşecek olan eşe diğer eş tarafından bir miktar yoksulluk nafakası ödenmesine karar verebilir.

Yine, yukarıda da değindiğimiz üzere çocuğun velayeti konusunda taraflarca yapılan anlaşmayı çocuğun üstün menfaatini gözeterek değiştirme yetkisi hâkime verilmiştir.

Anlaşmalı Boşanma Davası Reddedilirse Yeniden Dava Açma Süresi

Anlaşmalı boşanma davası reddedilirse eşlerin yeniden boşanma davası açması için gereken süre 3 senedir. 3 sene geçmeden yeni bir boşanma davası açılamaz. Açılırsa reddedilir. Bu üç yıllık süre ise boşanma davasının reddine ilişkin mahkeme kararının kesinleşmesini takiben başlayacaktır. Kesinleşme; eşlerden birisinin ya da her ikisinin de ret kararına karşı istinaf kanun yoluna başvurmaması halinde gerçekleşir. Ya da istinaf kanun yoluna başvurduktan sonra istinaf mahkemesince ret kararının onanması ile başlar.

Üç sene dolduğunda ise eşlerin ortak hayatı yeniden kurulamamışsa eşlerden herhangi birinin talebi üzerine bu defa boşanma kararı verilir.

Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Kadın Eşin Bekleme Süresi

Anlaşmalı boşanma gerçekleştikten sonra kadın eş yeniden evlenmek için 300 gün (10 ay) beklemek zorundadır. Bu sürenin diğer adı iddet süresidir. İddet süresinin başlangıcı boşanma kararının kesinleşme tarihidir. İddet süresi aşağıdaki koşulların varlığı halinde kalkacaktır;

  • Boşanma kesinleştikten sonra 300 gün içinde doğum olursa
  • 300 gün içinde iddet süresinin kaldırılması için mahkemeye başvurulursa

Kadın eş, 300 gün içinde bir başkasıyla ya da boşandığı eşiyle yeniden evlenmek isterse mahkemeye başvurarak iddet süresinin kaldırılmasını talep etmek zorundadır. Başkasıyla evlenmek istendiğinde mahkeme tarafından kadın eş sağlık kuruluşuna sevk edilir ve hamile olmadığına dair rapor istenir. Hamile olunmadığı raporu mahkemeye ulaştığında ise iddet süresi kaldırılır. Kadın eş boşandığı eşiyle iddet süresi içinde yeniden evlenmek isterse yine mahkemeye başvuracaktır. Bu defa sağlık kuruluşu raporuna ihtiyaç olmadan mahkeme tarafından iddet süresi kaldırılır.

İddet süresi doğacak çocuğun soy bağının tespiti için getirilmiş bir kuraldır. Boşanma kesinleştikten sonraki 300 gün içinde doğan çocuğun babası kural olarak boşanılan erkek eştir. Bu durumun aksi babalık davası ile ispatlanabilir.

Anlaşmalı Boşanma Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?

Anlaşmalı boşanma davasında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Davanın açılacağı yerde eğer Aile Mahkemeleri yoksa bu defa görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olacaktır. Asliye Hukuk Mahkemeleri anlaşmalı boşanma davasına Aile Mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.

Anlaşmalı boşanma davasında yetkili mahkeme ise eşlerden birinin yaşadığı yer Aile mahkemesidir. Eşlerin son altı aydır birlikte yaşadıkları yer Aile Mahkemesi de anlaşmalı boşanma davasına bakmaya yetkilidir.

Yetki ve görev bakımından anlaşmalı boşanma davasının yanlış yerde ve mahkemede açılması durumunda dava HMK kapsamında mahkemece usulden reddedilebilir. Bu sebeple boşanma avukatı hukuki desteğinden yararlanarak anlaşmalı boşanma işlemlerine başlamanız hukuki korumadan faydalanmanız için gereklidir ve önemlidir. Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanması süreci de aynı şekilde teknik bir bilgi altyapısını gerektirdiğinden boşanma avukatı yardımından faydalanmanız önem arz etmektedir.

Kapak görseli Scott Graham
Bu yazıyı paylaşmak istersin diye buraya renkli düğmeler koydum
blank
Blog Yazarı
Sezer İltekin
Bu konuyla ilgili bir fikriniz var mı?